Giełda to fundament współczesnego świata finansów, gdyż umożliwia przedsiębiorcom pozyskiwanie środków na rozwój, a inwestorom sukcesywne zwiększanie portfela finansowego. Jedną z ważniejszych typologii jest podział giełdy według rynku, czyli podział na rynek pierwotny i wtórny, które pełnią różne funkcje i oferują inne możliwości inwestycyjne.

Giełda a rynek

Giełda to zorganizowana instytucja, która podlega określonym regulacjom prawnym i umożliwia handel instrumentami finansowymi pomiędzy inwestorami. Głównym zadaniem giełdy jest pośrednictwo i zapewnienie infrastruktury niezbędnych do przeprowadzania transakcji w sposób przejrzysty i uczciwy. Z kolei rynek to przestrzeń, gdzie dokonuje się wymiany instrumentów pomiędzy inwestorami, więc jest miejscem, w którym spotykają się podaż i popyt.

Zależności między giełdą a rynkiem są ogromne i można je zauważyć na wielu płaszczyznach. Giełda organizuje obrót papierami wartościowymi, zapewnia niezbędną infrastrukturę techniczną oraz mechanizmy, które zapewniają płynne działanie rynku. To też giełda odgrywa najważniejszą rolę w ustalaniu cen na podstawie popytu i podaży, a notowania giełdowe odzwierciedlają rzeczywistą i aktualną wartość rynkową najróżniejszych aktywów. Dodatkowo giełda kontroluje przestrzeganie przepisów i standardów przez uczestników rynku, co przekłada się na większe bezpieczeństwo i przejrzystość wszystkich zawieranych na giełdzie transakcji.

Rynek finansowy, a szczególnie rynek kapitałowy dzieli się na dwa segmenty: rynek pierwotny i rynek wtórny. Inwestorzy interesują się głównie rynkiem wtórnym, upatrując na nim okazji do zarobku i maksymalizacji zysków. Jednak rynek pierwotny może być równie interesujący, oferując ciekawe okazje inwestycyjne.

Rynek pierwotny, czyli …

Rynek pierwotny to mniej popularny, a niezwykle istotny segment rynku kapitałowego, na którym dokonuje się emisji nowych papierów wartościowych. To tu rozpoczyna się życie instrumentów finansowych, dzięki którym emitenci pozyskują kapitał bezpośrednio od inwestorów. Emisje mogą obejmować akcje, obligacje i inne instrumenty finansowe.

Do głównych metod emisji należą oferty publiczne, czyli Initial Public Offering (IPO) oraz oferty prywatne. IPO to sytuacja, w której podmiot gospodarczy (emitent) wystawia i wprowadza swoje papiery wartościowe do obrotu publicznego na giełdzie. Dotyczy więc pierwszej emisji nowych papierów wartościowych spółki. Głównym celem jest pozyskanie kapitału na rozwój przedsiębiorstwa od różnorodnych inwestorów.

Z kolei oferta prywatna kierowana jest do ściśle ograniczonego kręgu inwestorów, ale mniej niż 149, dzięki czemu transakcje nie podlegają takim rygorystycznym wymaganiom, co oczywiście nie oznacza braku jakiegokolwiek nadzoru. Odpowiednie instytucje nadzorcze sprawdzają zgodność procedury emisji z obowiązującymi przepisami, co ma zabezpieczać interesy wszystkich stron transakcji. Oferty prywatne kierowane są przede wszystkim do znaczących inwestorów, a oferowane instrumenty finansowe nie są dostępne dla publicznego obrotu.

Najważniejszą cechą rynku pierwotnego jest przepływ środków, które trafiają bezpośrednio do emitenta, co pozwala na realizację projektów inwestycyjnych i rozwojowych. W celu emisji papierów wartościowych podmiot gospodarczy korzysta z pośredników finansowych (zazwyczaj są to banki inwestycyjne), którzy pomagają w przygotowaniu oferty i ustaleniu jej warunków.

Najważniejsze funkcje rynku pierwotnego to:

• możliwość pozyskania kapitału na dowolny cel bez konieczności sięgania po kredyty;
• rozwój przedsiębiorstw – kapitał często wykorzystywany jest na dalszy rozwój firmy;
• aktywizacja inwestorów – stymulowanie rozwoju rynku kapitałowego i zwiększone zaangażowanie kapitału pierwotnego.

Rynek wtórny, czyli …

Rynek wtórny to właściwa giełda papierów wartościowych i koncentruje się na obrocie instrumentami finansowymi już po sprzedaży oferty na rynku pierwotnym. Inaczej mówiąc, po wejściu na giełdę, a więc po pierwszej emisji, akcje stają się przedmiotem obrotu na rynku wtórnym – właściciele akcji mogą je sprzedawać na giełdzie (rynku wtórnym) po ich rynkowej cenie. Ten segment rynku ma kluczowe znaczenie w masowym obrocie papierami wartościowymi, zapewniając płynność instrumentów finansowych oraz umożliwiając inwestorom realizację celów inwestycyjnych i maksymalizację zysków. Uczestnikami rynku wtórnego są inwestorzy indywidualni, instytucje finansowe, fundusze inwestycyjne oraz inne podmioty inwestycyjne, ale główną rolę w kreowaniu aktualnych cen pełnią drobni, indywidualni inwestorzy.

Bardzo ważną kwestią na rynku wtórnym jest przepływ finansów, który odbywa się pomiędzy sprzedającym (właścicielem instrumentu finansowego), a inwestorem, który kupuje określoną ilość aktywów (np. akcji) po ustalonej, rynkowej cenie. To oznacza, że środki ze sprzedaży instrumentów finansowych na rynku wtórnym nie trafiają do spółki – tak się dzieje tylko podczas pierwszej emisji papierów wartościowych.

Kluczową kwestią rynku wtórnego jest też płynność instrumentów finansowych, czyli możliwość kupna lub sprzedaży papierów wartościowych w dowolnym momencie, co inwestorom pozwala lepiej zarządzać ryzykiem i portfelem inwestycyjnym, umożliwiając szybkie reakcje na zmiany rynkowe. Trzeba jednak wiedzieć, że inwestowanie na rynku wtórnym możliwe jest tylko za pośrednictwem domu maklerskiego, a najlepszy broker Forex nie tylko daje możliwość zakupu i sprzedaży akcji, ale i zapewnia dostęp do kluczowych w kontekście inwestowania informacji, jak aktualne prognozy i trendy rynkowe.

Główną cechą rynku wtórnego jest ogromna zmienność i duża dynamika. Na ceny instrumentów finansowych wpływa wiele czynników gospodarczych, politycznych i specyficznych dla poszczególnych przedsiębiorstw (wyniki finansowe, plany rozwojowe itd.), co może powodować nagłe i duże zmiany w wartości poszczególnych instrumentów. Notowania na rynku są stale monitorowane i publikowane, co nie tylko pozwala na śledzenie bieżących zmian, ale i tworzenie pewnych prognoz, które ułatwiają podejmowanie świadomych decyzji inwestycyjnych.

Najważniejsze funkcje rynku wtórnego to:

• zapewnienie płynności papierów wartościowych;
• regulacja cen za pomocą popytu i podaży;
• zabezpieczenie interesów inwestorów.

Podział giełdy na rynek pierwotny i wtórny pomaga lepiej zrozumieć mechanizmy działania świata finansów i inwestycji. Rynek pierwotny daje przedsiębiorcom możliwość pozyskania kapitału na działalność firmy i rozwój, a rynek wtórny jest gwarancją płynności i elastyczności obrotu papierami wartościowymi. Jedną z głównych różnic między rynkiem pierwotnym a wtórnym jest przepływ środków finansowych (do inwestora lub do emitenta) oraz mechanizm ustalania ceny: na rynku wtórnym wartość kreowana jest przez popyt, podczas gdy na rynku pierwotnym cena ustalana jest poprzez IPO. Rynek pierwotny i wtórny są ściśle ze sobą powiązane i razem tworzą efektywny i przede wszystkim stabilny system finansowy, wspierający rozwój gospodarczy.