Giełdy papierów wartościowych stanowią kluczowy element rynku finansowego oraz są kwintesencją kapitalizmu i wolnego rynku. Poznanie różnych rodzajów giełd i sposobu ich funkcjonowania umożliwia lepsze dopasowanie strategii inwestycyjnych do konkretnego rynku, co zwiększa szansę na zyski z inwestycji.

Wielkość giełdy?

Każda giełda działa dość podobnie, umożliwiając handel różnymi dobrami. Dawniej był to głównie handel towarami, ale aktualnie przedmiotem obrotu na giełdzie są przede wszystkim różne instrumenty finansowe i papiery wartościowe. Mimo że wszystkie giełdy działają na podobnej zasadzie, to można wyróżnić ich różne rodzaje, które dzielimy m.in. według następujących kryteriów:

• kapitalizacji rynkowej – suma wartości rynkowej wszystkich spółek, które są notowane na danej giełdzie;
• zakresu transakcji – odnosi się do rodzaju aktywów, którymi można handlować na danej giełdzie;
• wolumenu obrotu – liczba transakcji, czy też liczba akcji i innych instrumentów, które zmieniają właściciela w określonym czasie;
• zasięgu geograficznego – obszar, na którym giełda operuje i przyciąga inwestorów.

Jeśli chodzi o zasięg geograficzny, to wyróżnia się: giełdy regionalne, krajowe i międzynarodowe. Każda z nich ma odmienny wpływ na gospodarkę i różne wymagania regulacyjne, co przekłada się na możliwości inwestycyjne.

W Polsce działa tylko jedna Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW), która umożliwia obrót papierami wartościowymi oraz instrumentami finansowymi i jest giełdą o zasięgu krajowym. Warto też wiedzieć, jakie są największe giełdy na świecie, które mają zasięg międzynarodowy:

• giełda nowojorska New York Stock Exchange;
• giełda londyńska The International Stock Exchange London;
• giełda tokijska Tokyo stock Exchange.

Trzeba przy tym pamiętać, że handel na giełdzie niezależnie od jej zasięgu, jest możliwy tylko za pośrednictwem domu maklerskiego, u którego założone zostanie konto inwestycyjne.. Konto u maklera zapewnia dostęp do konkretnej giełdy lub różnych giełd również tych o zasięgu międzynarodowym i umożliwia zawieranie transakcji. Najlepszy broker Forex pozwala nie tylko na handel na GPW, ale i giełdach międzynarodowych, zwiększając możliwości inwestycyjne i dywersyfikację portfela.

Giełda regionalna

Giełdy regionalne są zazwyczaj mniejsze pod względem kapitalizacji i obrotu i stanowią podstawowy element lokalnych rynków kapitałowych. Wspierają małe i średnie przedsiębiorstwa, umożliwiając im pozyskanie kapitału na rozwój firmy. Giełdy regionalne charakteryzują się mocno ograniczonym zasięgiem geograficznym i zwykle działają tylko w ramach określonego regionu, a nawet miasta. Doskonałym przykładem są giełdy w małych miastach, umożliwiające lokalnym przedsiębiorcom emisję akcji i obligacji, a więc pozyskanie kapitału bez konieczności zaciągania kredytu.

Działanie giełdy regionalnej jest ściśle powiązane z lokalnymi wymaganiami i regulacjami prawnymi, które zazwyczaj są dużo mniej rygorystyczne niż regulacje, dotyczące dużych giełd krajowych i międzynarodowych. Ogromną zaletą takiej giełdy jest wsparcie transakcji lokalnych spółek, co umożliwia intensywny rozwój regionalnej gospodarki. Najważniejsze funkcje giełdy regionalnej to:

• wsparcie lokalnych firm poprzez umożliwienie pozyskania kapitału na rozwój;
• stymulowanie lokalnej gospodarki poprzez przyciąganie nowych inwestorów;
•  edukacja – promowanie kultury inwestycyjnej.

Przykładem giełdy regionalnej jest Boston Stock Exchange (BSE), która koncentruje się na obsłudze przedsiębiorstw z Nowej Anglii w Stanach Zjednoczonych.

Giełda krajowa

Giełdy krajowe mają nie tylko dużo większy zasięg, ale też większe znaczenie w kształtowaniu gospodarki niż giełdy regionalne. To rynek finansowy, działający na poziomie całego państwa, który obejmuje działalnością spółki z różnych sektorów gospodarki. Giełdy krajowe podlegają regulacjom krajowym, są dobrze uregulowane i nadzorowane przez odpowiednie organy finansowe, co zwiększa poziom bezpieczeństwa transakcji i zapewnia przejrzysty handel.

Zakres działania giełd krajowych jest bardzo szeroki i obejmuje handel wtórny, notowania nowych emisji oraz najróżniejsze produkty finansowe. Przykładem giełdy krajowej jest Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie. Główne funkcje giełdy krajowej:

• zapewnienie stabilności gospodarki – zwiększenie płynności rynku poprzez przyciąganie nowych inwestorów z kraju i z zagranicy;
• innowacje finansowe – wprowadzanie nowych technologii handlu oraz instrumentów finansowych;
• wsparcie dużych przedsiębiorstw poprzez umożliwienie pozyskiwania większego kapitału.

Giełda międzynarodowa

Giełdy międzynarodowe to najbardziej znaczące i największe rynki finansowe na świecie, na których notowane są spółki z różnych krajów. Wyróżnia je ogromna kapitalizacja rynkowa i wolumen obrotu, przez co giełdy międzynarodowe mają kluczowe znaczenie w globalnym systemie finansowym. Działanie takich giełd jest regulowane przez krajowe przepisy i międzynarodowe standardy, co pozwala zachować bezpieczeństwo i przejrzystość transakcji. Giełdy międzynarodowe przyciągają inwestorów z całego świata i dają możliwość handlu akcjami największych przedsiębiorstw.

Zakres działania też jest odpowiednio większy, gdyż ten rodzaj giełd umożliwia handel akcjami i obligacjami oraz bardziej zaawansowanymi instrumentami finansowymi, jak fundusze ETF, czy instrumenty pochodne (opcje, kontrakty terminowe, swapy itd.). Najważniejsze funkcje giełd międzynarodowych to:

• globalizacja rynku finansowego poprzez dostęp do globalnych rynków kapitałowych;
• wsparcie największych przedsiębiorstw i zapewnienie im możliwości pozyskiwania kapitału oraz międzynarodową ekspansję;
• handel złożonymi produktami finansowymi.

Przykładem giełdy międzynarodowej jest Nowojorska Giełda Papierów Wartościowych (NYSE).

Giełdy o różnym zasięgu pełnią odmienne funkcje, tworząc globalny rynek finansowy i wspierając przedsiębiorstwa na różnych poziomach. Wszystkie podlegają odpowiednim regulacjom prawnym, co gwarantuje bezpieczeństwo transakcji. Giełdy niezależnie od wielkości i zasięgu funkcjonują na podobnych zasadach, ale na mniejszą skalę. Giełdy regionalne wspierają głównie mniejszych przedsiębiorców i lokalną gospodarkę. Giełdy krajowe pomagają stabilizować gospodarkę kraju i wspierają dużych przedsiębiorców. Z kolei giełdy międzynarodowe oferują handel na szeroką skalę, umożliwiając globalizację rynku finansowego.